1. Vingerafdrukken op ID-kaart

Stelling: Vingerafdrukken van mensen moeten op de identiteitskaart worden opgenomen.

De Europese Commissie presenteerde op 17 april 2018 een voorstel dat op nieuwe paspoorten en identiteitskaarten gegevens van gezichtskenmerken en vingerafdrukken opgeslagen moeten worden.

Voorstanders stellen dat de identiteit van mensen zo beter gecontroleerd kan worden. Terrorisme en misdrijven kunnen daarmee beter bestreden worden.

Tegenstanders vinden het doorgeschoten controledrang. Ze constateren dat de vingerafdrukken die voor dit doel al sinds 2009 in het paspoort worden opgenomen, nergens door opsporingsdiensten worden uitgelezen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat meer dan 20% van de opgeslagen vingerafdrukken fouten bevat, waardoor het geen betrouwbaar middel is.

2. Toegang tot uw financiële gegevens

Stelling: Bedrijven mogen met uw toestemming toegang krijgen tot uw betaalrekening en uw betaalgegevens.

Een Europese richtlijn bepaalt dat bedrijven uw betalingsgeschiedenis bij banken mogen opvragen als u daar toestemming voor geeft. Ook mogen bedrijven met uw toestemming betalingen van uw rekening doen. Bedrijven worden met deze directe toegang tot uw rekening in staat gesteld met banken concurrerende diensten aan te bieden.

Voorstanders vinden dat de financiële dienstverlening achterblijft. Banken bezitten het monopolie op uw betaalgegevens, waardoor er niet voldoende innovatie plaatsvindt. Met deze nieuwe mogelijkheden kunnen bedrijven direct met de banken concurreren.

Tegenstanders stellen dat betalingsgegevens heel veel zeggen over mensen. Ze vrezen dat te veel bedrijven op uw rekening willen kijken en dat het toestemming geven te gemakkelijk wordt. Bedrijven als Google en Facebook zouden erg geïnteresseerd zijn om uw betaalgedrag te koppelen met andere gegevens.

3. Screenen van huurders schiet door

Stelling: Het schiet te ver door dat in bepaalde wijken nieuwe huurders door de politie worden gescreend.

De politie bleek in achttien gemeenten nieuwe huurders in bepaalde wijken te screenen. Dat was wettelijk niet toegestaan. Daarop heeft de minister de wet aangepast.

Gemeenten kunnen per 1 januari 2017 wijken aanwijzen waar een screening geldt voor nieuwe huurders. Zodra een woning­zoekende zich meldt, stelt de politie een overzicht samen van alle relevante gegevens van de afgelopen vier jaar die zij over de woningzoekende in haar systemen heeft staan. Ook informatie over gezinsleden wordt daarbij meegenomen. Op basis van deze gegevens beslist de burgemeester of de woningzoekende in de wijk mag wonen, eventueel met voorwaarden waaraan de woningzoekende zich moet houden.

Voorstanders van het screenen denken dat hiermee kan worden voorkomen dat wijken met veel criminaliteit of overlast verder verzwakken.

Tegenstanders vinden het te ver gaan dat de overheid bepaalt waar mensen wel of niet mogen wonen. Concentratie van bepaalde groepen kan ook worden tegengegaan door de sociale woningen over de stad te verdelen. Bovendien gebruikt 90% van de gemeenten deze aanpak niet, dus zijn er blijkbaar voldoende andere manieren om overlast aan te pakken.

4. Inzage medische dossiers door zorgverzekeraars

Stelling: Om te controleren op fraude mogen zorgverzekeraars zonder toestemming in medische dossiers van mensen kijken.

Als er vermoedens van fraude in de zorg zijn, moeten zorgverzekeraars een stappenplan volgen om te kunnen vaststellen of er gefraudeerd is. Elke stap in het stappenplan graaft iets dieper in de (medische) gegevens. Als een stap geen duidelijkheid geeft, mag de zorgverzekeraar de volgende stap nemen. Als laatste stap mag de zorgverzekeraar zonder toestemming te vragen in medische dossiers van mensen kijken.

Voorstanders menen dat het medisch beroepsgeheim wel mag worden ingeperkt om fraude aan te pakken. Bovendien gebeurt de inzage altijd onder verantwoordelijkheid van een arts van de zorgverzekeraar met een beroepsgeheim.

Tegenstanders constateren dat de fraude slechts 0,04% bedraagt van het totale budget. Bovendien wordt de fraude in 80% van de gevallen niet door de patiënten maar door de zorgverlener of anderen gepleegd. Zo wordt het medisch beroepsgeheim bij onschuldige en onverdachte ;'/'/mensen geschonden.

5. Specifieke toestemming delen medische gegevens

Stelling: Medische gegevens moeten alleen met directe behandelaars worden uitgewisseld.

Voor het uitwisselen van uw medische gegevens moet u toestemming geven. Bij uitwisseling via het landelijke elektronisch patiëntendossier LSP kan dat niet per zorgverlener maar alleen per categorie van zorgverleners. Daarmee krijgen ook mensen toestemming om in uw medische gegevens te kijken terwijl u niet bij hen in behandeling bent.

Er zijn andere systemen waarbij het wel mogelijk is specifiek aan behandelende zorgverleners toestemming te geven, maar die systemen zijn niet landelijk ingevoerd.

Voorstanders van specifieke toestemming constateren dat het LSP ondeugdelijk is ontworpen maar toch landelijk wordt uitgerold. Er moet meer ruimte komen voor systemen waarbij je via je huisarts of direct bij je behandelaar specifiek toestemming geeft voor het inzien van je gegevens.

Tegenstanders vinden het huidige systeem een werkbare oplossing. Het is belangrijker dat gegevens snel gedeeld kunnen worden dan dat dat vanwege privacyregels moeilijk wordt gemaakt.

6. Registratie beperkingen leerlingen

Stelling: Van leerlingen die op school extra ondersteuning krijgen, moeten hun beperkingen of gedragsproblemen worden geregistreerd.

Sinds 1 augustus 2014 komen leerlingen met een beperking of een gedragsprobleem op een reguliere school terecht. Van deze leerlingen worden bepaalde (medische) gegevens over hun beperkingen door de scholen geregistreerd. De gegevens worden gekoppeld aan het burgerservicenummer (BSN) en zijn voor samenwerkingsverbanden van scholen, het ministerie van onderwijs en DUO beschikbaar.

Voorstanders willen hiermee voorkomen dat deze groep, die extra hulp nodig heeft, uit het zicht raakt tussen de andere leerlingen en daardoor mogelijk minder goed onderwijs krijgt. Ook kan het handig zijn om te kijken waar extra geld voor ondersteuning nodig is.

Tegenstanders vinden het een onnodige schending van de medische privacy van leerlingen. Scholen zijn prima zelf in staat het onderwijs zo in te richten dat alle leerlingen goed onderwijs krijgen. Daar is geen extra controle door samenwerkingsverbanden, DUO of het ministerie voor nodig.

7. Kentekencamera's van de politie langs de wegen

Stelling: De politie moet de kentekens van alle passerende auto's fotograferen en opslaan.

Vanaf 1 januari 2019 worden met circa 800 vaste en mobiele kentekencamera's de kentekens van passerende automobilisten vastgelegd. De gegevens worden vier weken bewaard en mogen gedurende die tijd doorzocht worden om voortvluchtigen of mogelijke verdachten van ernstige misdrijven te vinden. Ook de AIVD krijgt toegang tot de informatie.

Voorstanders denken dat de politie meer misdrijven kan oplossen als men direct na een misdrijf kan zien wie in de buurt was. Ook kunnen gezochte personen sneller worden getraceerd.

Tegenstanders zien hier weer een volgende stap in naar een alles controlerende overheid. Nu geldt het nog voor ernstige misdrijven, maar het is goed denkbaar dat dat criterium steeds losser wordt gehanteerd zodat ook voor kleinere zaken het reisgedrag van mensen wordt nagekeken en beoordeeld.

8. Verbod kentekencamera's belastingdienst

Stelling: Het moet verboden blijven dat de belastingdienst kentekencamera's inzet.

De belastingdienst gebruikte kentekencamera's om te controleren of automobilisten wel voldoende belasting betaalden. Maar het volgen van automobilisten met behulp van kentekencamera's werd door de Hoge Raad in 2017 verboden. Vervolgens concludeerde de minister dat kentekencamera's dus wel kunnen, zolang automobilisten maar niet worden gevolgd.

Nu mag de belastingdienst sinds 1 januari 2019 kentekencamera's gebruiken om te controleren op drie specifieke regelingen. De belastingdienst gebruikt daarbij naast eigen camera's ook de 800 kentekencamera's van de politie.

Voorstanders van de inzet van camera's vinden het niet kunnen dat belasting wordt ontdoken. Deze extra controle kan volgens de staatssecretaris enkele miljoenen euro's per jaar aan belastingopbrengsten opleveren.

Tegenstanders vrezen dat hiermee een principiële stap is gezet en er veel meer controles op het reisgedrag zullen gaan plaatsvinden. De belastingdienst bevestigde dat zij onderzoekt of kentekencamera's ook (weer) voor andere controles kunnen worden ingezet.

9. Hacken door politie

Stelling: De politie mag stiekem inbreken op computers en laptops van burgers.

Opsporingsdiensten, waaronder de politie, krijgen de bevoegdheid om stiekem in te breken op uw computer of mobiele telefoon, maar ook op andere elektronische apparaten, zoals bijvoorbeeld tablet, router, internetserver, USB-stick, slimme meter, navigatiesysteem of geavanceerd horloge. Zij mogen deze apparaten op afstand doorzoeken en een tijdlang afluisteren. De aangetroffen gegevens mogen worden gekopieerd of ontoegankelijk worden gemaakt.

Voorstanders vinden dit vooral nodig omdat communicatie steeds vaker versleuteld plaatsvindt. Aftappen van verdachten is dan niet meer effectief, maar door in te breken op apparaten kunnen (belastende) gegevens wel worden verzameld.

Tegenstanders constateren dat mensen steeds vaker hun hele privéleven op computers of mobieltjes hebben staan, waaronder ook veel gegevens van anderen. Het gaat te ver als de politie daarin mag rondkijken. Bovendien krijgt de politie belang bij fouten in de software van apparaten, zodat ze daarmee kunnen inbreken. De politie behoort onveiligheden in apparaten niet te gebruiken maar te melden bij de makers.

10. Meer geld naar Autoriteit Persoonsgegevens

Stelling: Er moet meer geld naar de Autoriteit Persoonsgegevens.

Doordat er steeds meer gegevens van mensen worden verwerkt, krijgt de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) het steeds drukker. Daarbij krijgt de toezichthouder ook nog eens meer taken toebedeeld. Zo is er sinds 1 januari 2016 een meldplicht voor datalekken en geldt sinds 25 mei 2018 de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG).

De AP moet toezien op deze privacyregels en klachten en meldingen registreren en onderzoeken. De toezichthouder heeft laten weten dat ze te weinig capaciteit heeft.

Het budget van de Autoriteit Persoonsgegevens was in 2017 circa 7,8 miljoen euro en in 2018 circa 12,8 miljoen euro.

Tegenstanders stellen dat er sinds 2016 al 6 miljoen euro extra naar de AP is gegaan voor de nieuwe taken. Het moet eerst maar blijken dat de capaciteit voor goed toezicht tekortschiet.

Voorstanders constateren dat de AP nauwelijks in staat blijkt te zijn om klachten en meldingen goed af te handelen. Een onderzoek naar de financiering van de AP wees uit dat er minimaal 16 miljoen maar waarschijnlijk meer dan 20 miljoen euro nodig is om toezicht te kunnen houden en de hoeveelheid klachten en meldingen te kunnen afhandelen.

11. Grootschalig afluisteren door AIVD

Stelling: De inlichtingendiensten mogen grootschalig het internet afluisteren.

Sinds 1 mei 2018 zijn de bevoegdheden van de AIVD en MIVD flink verruimd. Zo mogen de inlichtingendiensten het internet grootschalig afluisteren, gegevensbestanden van bedrijven kopiëren, elk elektronisch apparaat hacken en gegevens ongezien met het buitenland delen. Verzamelde gegevens mogen met andere bronnen worden gekoppeld en op basis van profielen worden doorzocht. Daarnaast mogen ze een geheime DNA-databank aanleggen.

Voorstanders denken dat dit nodig is om terroristische aanslagen te voorkomen of de daders achteraf op te sporen. Veel communicatie gaat elektronisch, dus moet de AIVD ook de bevoegdheden hebben om daar te kunnen controleren.

Tegenstanders vinden dat de verruiming te ver is doorgeschoten. Zo zijn veel bevoegdheden, waaronder het grootschalig afluisteren van internet, niet duidelijk afgebakend. Terrorisme-bestrijding is de afgelopen 15 jaar ook heel goed mogelijk gebleken zonder al die nieuwe bevoegdheden.